INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Mikołaj Pilecki, zw. Ocicem, h. Leliwa      Wzmianka o Mikołaju PILECKIM w: Jan KOCHANOWSKI, Dryas Zamchana Polonice et Latine... - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - sygn.: II 483.643 - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl - rubrykacja iPSB

Mikołaj Pilecki, zw. Ocicem, h. Leliwa  

 
 
Biogram został opublikowany w 1981 r. w XXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pilecki Mikołaj, zwany Ocicem, h. Leliwa (zm. 1550), kasztelan lwowski. Był najstarszym synem podkomorzego lubelskiego Oty (Ottona) i Anny z Szamotulskich, bratem Stanisława Ocica (zob.). W rzemiośle rycerskim ćwiczył się u boku ojca, który zasłużył się w walkach z Tatarami i Wołochami. W r. 1504 P. w imieniu młodszych braci występował przeciw Janowi Oleśnickiemu o spadek po ciotce Katarzynie. W r. 1506 brał udział w sejmie lubelskim, a następnie w piotrkowskim sejmie elekcyjnym. Po objęciu tronu przez Zygmunta P. znalazł się w gronie jego dworzan. W styczniu 1511 brał udział w obradach sejmu piotrkowskiego, następnie towarzyszył królowi na Litwę, skąd w sierpniu udał się do ziemi przemyskiej jako komisarz królewski do rozpatrywania sporów i waśni granicznych tamtejszej szlachty. W końcu t. r. ponownie przebywał na dworze królewskim. W r. n. P. wziął udział w wyprawie przeciw Tatarom i zasłużył się w bitwie pod Wiśniowcem (28 IV), następnie w wojnie moskiewskiej, za co w r. 1515 uzyskał urząd kasztelana bełskiego. T. r. i w r. n. zastępował na urzędzie podkomorzego przemyskiego brata Stanisława. W lutym 1517 przebywał z królem w Wilnie. W r. n. był na sejmie krakowskim, w królewskim orszaku witał przed Krakowem Bonę Sforzę i uczestniczył w uroczystościach z okazji ślubu królewskiego. W r. 1520 był na listopadowym sejmie bydgoskim, a następnie odznaczył się w bitwie pod Chojnicami. W r. 1521 przebywał w otoczeniu króla w Brześciu Kujawskim i w Toruniu. Dn. 23 V 1523 uzyskał od króla za roczną opłatą 100 grzywien tenutę zamechską po zmarłym bracie Stanisławie i został skwitowany z trzymanej przez brata tenuty sanockiej. Na dworze P-ego bawił kilkakrotnie Andrzej Krzycki, który w. r. 1524 w liście do podkanclerzego Piotra Tomickiego wychwalał bardzo serdeczną gościnność gospodarza, a zwłaszcza świetną kuchnię i znakomite wina. Na grudniowym sejmie piotrkowskim 1527 r. P. został wyznaczony na komisarza do rozgraniczenia dóbr królewskich. Poparł elekcję królewicza Zygmunta Augusta i na sejmie warszawskim 1529 r. został wybrany na posła do króla na Litwę, a następnie wziął udział w sejmie koronacyjnym Zygmunta Augusta. Na królewskim sądzie nadwornym w r. 1530 P. pośredniczył w sporze Kobylańskich z Dorotą Tarnowską. W r. 1531 król zwolnił go na kilka lat z opłaty 100 grzywien z tenuty zamechskiej, ponieważ wybudował na własny koszt fortalicium w Zamechu w związku z częstymi najazdami Tatarów. W późniejszych latach coraz rzadziej brał udział w życiu politycznym, być może miało to związek z jego nie najlepszymi w tym czasie stosunkami z Zygmuntem Starym. P. przyjaźnił się z podkanclerzym Tomickim, który nazywał go swoim bratem, w l. 1533–4 był mediatorem w długotrwałym sporze P-ego z Mikołajem Herburtem Odnowskim i parę razy jeździł w sprawach P-ego do Lublina i do Sandomierza. Kiedy w r. 1534 zawakował urząd wojewody bełskiego, Tomicki prosił króla o nadanie tego urzędu P-emu, «człowiekowi zamożnemu i cieszącemu się popularnością na Rusi», ponadto prosił bpa przemyskiego Jana Chojeńskiego o poparcie u króla w tej sprawie. Król nie nadał jednak tego urzędu P-emu i dopiero w r. 1537 na sejmie krakowskim przesunął go na kasztelanię lwowską.

P. z braćmi (Stanisławem i nie piastującym żadnych urzędów Andrzejem) podzielili majątek po ojcu przed r. 1508, z tym, że matka zatrzymała dożywocie na dobrach łańcuckich. P-emu przypadły dobra w ziemi lubelskiej (Bełżyce z wsiami), a ponadto część majątku w ziemi przemyskiej i lwowskiej. W r. 1509 po bezpotomnie zmarłym na francuską chorobę bracie Andrzeju uzyskał kilka wsi w ziemi przemyskiej. Po śmierci matki i brata Stanisława P. przejął całą ojcowiznę i występował nawet z tytułem hrabiego na Pilicy i Łańcucie. W r. 1537 król nadał P-emu przywilej na założenie na prawie niemieckim miasta Kletne na gruncie wsi Bychawa, a w r. 1543 zezwolił mu wykupić wójtostwo w Zamechu z rąk posesorów. W r. 1521 P. wypłacił kaszt. krakowskiemu Mikołajowi Firlejowi z Dąbrowicy wszystkie sumy, które ten miał zapisane na wsiach: Bychawa, Zdrapie i Olechowiec w ziemi lubelskiej. Ostatni raz odnajdujemy P-ego w źródłach 18 IX 1550; zmarł jeszcze w t. r.

Przed r. 1521 P. ożenił się z Barbarą Konińską, z którą miał syna Krzysztofa i córkę Annę, żonę Mikołaja Kobylańskiego, następnie Andrzeja Bzickiego, kaszt. chełmskiego.

Krzysztof (zm. 1568), dziedzic Łańcuta, w r. 1548 należał już do zwolenników reformacji i był z tego powodu ekskomunikowany (19 IV) przez bpa przemyskiego Jana Dziaduskiego. W r. 1549 P. wypędził z Łańcuta dominikanów i zamienił kościół parafialny na zbór protestancki. Ok. r. 1560 Łańcut stał się jednym z ośrodków małopolskiego Kościoła kalwińskiego.

 

Dworzaczek; Maleczyński K., Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w latach 1352–1783, Lw. 1938; – Pociecha W., Królowa Bona, P. 1949 II; Sucheni-Grabowska A., Odbudowa domeny królewskiej w Polsce 1504–1548, Wr. 1967 s. 78, 110; – Acta Tom., II, VI–X, XIII, XV– XVI; Akta grodz. i ziem., XIX; Materiały do historii miasta Sambora 1390–1795, Wyd. A. Dörflerówna, Lw. 1936; Matricularum summ., III–IV; Mon. Pol. Hist., III; Źródła Dziej., XVIII cz. 1 s. 107; – Arch. Państw. w Kr.: Castr. Crac., t. 36 s. 52, Terr. Crac., t. 23 s. 305; – Informacje Haliny Kowalskiej dotyczące Krzysztofa, na podstawie: Bukowski J., Dzieje reformacji w Polsce, Kr. 1886 II; Tworek S., Działalność oświatowa kalwinizmu małopolskiego, L. 1970 s. 115 (autor połączył w jedną postać Krzysztofa i jego syna, również Krzysztofa); Wajsblum M., Dyteiści małopolscy, „Reform. w Pol.” R. 5: 1928; – Akta synodów różnowierczych II; – AGAD: Metryka Kor., t. III k. 33v.–36.

Franciszek Sikora

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

kasztelania bełska, walki z Tatarami, sądy nadworne, rodzeństwo - 3 (w tym 2 braci), wojna z Krzyżakami 1519-1521, budowa twierdzy, sejm 1506 elekcyjny, piotrkowski , dwór króla Zygmunta I Starego, herb rodu Leliwów, komisarstwo królewskie, ślub Zygmunta I z Boną 1518, walki z Krzyżakami, dobra w Ziemi Przemyskiej, dobra w Woj. Lubelskim, towarzyszenie królowi w podróżach, elekcja Zygmunta II Augusta 1529, bitwa pod Wiśniowcem 1512, wojna litewsko- moskiewska 1512, wykup wójtostw, dobra w Ziemi Lwowskiej, królewszczyzny w Woj. Ruskim, zabiegi o urząd nieskuteczne, sejm 1506 lubelski, działy spadkowe XVI w., brat - sekretarz królewski, brat - starosta w Woj. Ruskim, zięć - Kasztelan Rozpierski, procesy spadkowe, matka - Szamotulska, matka - kasztelanka kaliska, sejm 1529 warszawski, stryj - Kasztelan Biecki, wuj - dyplomata, stryj - starosta w Woj. Ruskim, brat - dworzanin królewski, ojciec - urzędnik ziemski lubelski, wuj - Kasztelan Kaliski, wuj - Wojewoda Poznański, wuj - Kasztelan Gnieźnieński, wuj - starosta w Woj. Ruskim, stryj - Kasztelan Wiślicki, stryj - Wojewoda Sandomierski, ojciec - starosta w Woj. Ruskim, stryj - Kasztelan Sądecki, kasztelania lwowska, wuj - Kasztelan Międzyrzecki, syn - konwertyta, matka - kasztelanka poznańska, witanie królowych w kraju, matka - starościanka wielkopolska, wuj - Wojewoda Kaliski, rodzina Pileckich (z Pilicy, Pilcy, Pilczy) h. Leliwa, tenuta zamechska, dobra bełżyckie, stryj - Wojewoda Ruski, wuj - starosta w Woj. Poznańskim, brat - urzędnik ziemski przemyski, pozyskiwanie przywilejów na lokacje miast, sejmy XVI w. (1 poł.), sejm 1530 krakowski, koronacyjny, dzieci - 2, w tym syn (osób zm. do 1800), sejm 1511, piotrkowski, sejm 1520, bydgoski, sejm 1527-1528, piotrkowski, wuj - kanonik poznański, posłowanie od sejmu do króla-elekta, zięć - Kobylański, sejm 1518, krakowski, dziedziczenie po bracie, brat - komisarz królewski, stryj - komisarz królewski, matka - starościanka gdańska, matka - starościanka pomorska, odbicie Chojnic 1520, zięć - Kasztelan Chełmski, zięć - dyplomata, osoby z dzieł Kochanowskiego
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.